Wat is koliek?
Paarden zijn erg gevoelig voor koliek. Het paard lijdt tijdens een koliekaanval aan ernstige buikpijn en kramp in zijn darmen en kan er zelfs aan overlijden. Koliek is dus heel gevaarlijk voor je paard en de symptomen moeten snel herkend worden. Koliek ontstaat door problemen in het maag- darmkanaal. In veel gevallen is er sprake van een ‘krampkoliek’ of een ‘gaskoliek’ door ophoping van gas. Deze vormen van koliek zijn over het algemeen thuis op stal en door de dierenarts te behandelen. Met wat rondstappen, aangevuld met pijnstillers en darm-verslappers. Maar soms zijn de problemen ernstiger en is een operatie in een kliniek noodzakelijk. Neem altijd contact op met de dierenarts als je het vermoeden hebt dat je paard koliek heeft!
Hoe herken je koliek?
Koliek is vaak een acuut probleem en een paard heeft van het ene op het andere moment veel pijn. Je herkent koliek aan één of meerdere van de volgende symptomen:
-
Zweten
-
Rollen, gaan liggen en weer opstaan
-
Onrustig en soms angstig tot zelfs agressief gedrag
-
Kreunen en niet willen eten of drinken
-
Schoppen, bijten en kijken naar de buik
-
Uitgestrekt of wijdbeens gaan staan
-
Schrapen met de voorvoeten
-
Flemen
-
Diarree, winden laten
Zandkoliek
Bij koliek wordt de oorzaak meestal gezocht in een besmetting met maagdarmwormen of lintworm en wordt niet gedacht aan overdadige zandopname. Toch is de opname van veel zand een belangrijke, misschien wel de belangrijkste oorzaak van koliek. Het paard heeft dunne waterige mest en blijft veel op de rug liggen. Ondanks de milde verschijnselen is zandkoliek een ernstige aandoening, waaraan regelmatig paarden overlijden. Zandkoliek komt het meest voor bij paarden die veel op een kale, natte weide staan, veelal in de late winter en het vroege voorjaar.
Hoe weet je of je paard zandkoliek heeft?
Roer enkele mestballen in een emmer met water. Als er na het leeggooien van de emmer veel zand op de bodem achterblijft, kan dat wijzen op zandkoliek. Behandeling met een pijnstiller werkt snel en verlicht de pijn voor het paard, maar omdat het zand in de darmen aanwezig blijft, keert de koliek regelmatig terug. Om het zand uit de darm te krijgen wordt vaak Pharmahorse Psyllium of SandClear gebruikt. Dit zijn psyllium-poeders, die een gelei in de darm vormen. Hierdoor wordt het zand meegenomen met de darminhoud en raakt het paard het zand met de mest kwijt.
Hoe kan je zandkoliek bij je paard voorkomen?
Zandkoliek is het beste te voorkomen door te zorgen dat het paard geen zand binnenkrijgt. Dit betekent zandvrij hooi verstrekken en vooral het paard een weide geven met voldoende gras. Bij overmatig zand eten zijn drastische maatregelen nodig, zoals het paard een graasmasker laten dragen als het in de buitenbak loopt.
Krampkoliek
Krampkoliek ontstaat vaak door veranderingen in het rantsoen en door verandering in weersomstandigheden. Gasophoping en worminfecties kunnen ook de oorzaak zijn van krampkoliek.
Verstoppingskoliek
Paarden met een verstopping gaan veelal gestrekt staan alsof ze moeten plassen. Toch komt er vaak geen urine, of slechts een klein beetje. Deze paarden kijken ook vaak om naar de buik, krabben op de grond of gaan plat liggen.
Een dierenarts kan met een rectaal onderzoek een verstopping vaststellen. Deze verstopping zit meestal in het linker gedeelte van de dikke darm. De meeste verstoppingen worden veroorzaakt door het eten van veel stro in combinatie met verminderde beweging. Stroverstoppingen worden verholpen door het paard laxeermiddel (paraffine) toe te dienen in de maag. Dit gebeurt met behulp van een sonde die via de neus en slokdarm in de maag wordt ingebracht.
Omdat de verstoppingen veelal achterin het darmstelsel zitten heeft de paraffine ongeveer 10 uur nodig om op de plek van bestemming zijn werk te kunnen doen. In de tussentijd is het belangrijk het paard pijnvrij te houden door een pijnstiller toe te dienen en het paard voldoende beweging te geven (longeren, stapmolen). Het paard dient totdat er mest met paraffine komt te vasten. Wel moet altijd water beschikbaar zijn.
Hoe kan stroverstopping worden voorkomen?
Paarden die regelmatig stroverstoppingen hebben kunnen beter op vlas of zaagsel gehouden worden. Indien dit niet mogelijk is, dan is het verstandig om het paard regelmatig laxerend voer te geven (slobber met extra olie) en veel beweging te geven.
Meestal gaan de krampen na 10-15 minuten stappen en een keer mesten vanzelf weg en is het paard daarna weer pijnvrij. Gaat de koliek niet binnen 15 minuten over, dan is het verstandig om de dierenarts te raadplegen. Deze kan, na onderzoek, een krampwerend middel toedienen.
Koliek door liggingsverandering van de darmen
Liggingsveranderingen van de darm is de gevaarlijkste vorm van koliek. Ze kunnen voorkomen in de dunne en de dikke darm. Door een liggingsverandering kunnen stukken darm afgesloten worden waardoor deze darm afsterft en de darm die ervoor zit zich niet kan legen en zich opblaast. Uiteindelijk kan ook de maag vol raken. Omdat een paard niet kan braken, zal een overvolle maag scheuren wat onherroepelijk leidt tot de dood. Paarden laten zich vallen, rollen, raken in paniek en beschadigen zichzelf. Een paard met hevige pijn let ook niet op de begeleider en kan daardoor een gevaar vormen voor zijn omgeving.
Uiteindelijk kan soms gezien worden dat er toch een beetje maaginhoud door de neus naar buiten komt of dat het paard een zeer opgeblazen uiterlijk krijgt. Ook kan het paard snel in shock raken en mogelijk sterven.
Waaruit bestaat de behandeling van liggingsverandering?
Een liggingsverandering met een afsluiting kan alleen verholpen worden door een operatie in een specialistische kliniek.
Een draaiing zonder afsluiting kan in enkele gevallen zichzelf weer herstellen door middel van laxeren, beweging en stimulerende middelen voor de darmen.
Liggingsveranderingen zijn niet altijd te voorkomen. Een algemeen advies is wel om het paard regelmatig te ontwormen, het gebit te controleren en altijd genoeg beweging te geven. Een uitgebalanceerd rantsoen is vanzelfsprekend ook van belang.
Welke producten kan ik zelf aan mijn paard met koliek geven?
Colosan
Colosan is een natuurlijk en geregistreerd diergeneesmiddel bij storingen in het maagdarmkanaal bij paarden. Colosan is onmisbaar bij koliek, gasophopingen en verstoppingen. Het werkt krampstillend, gasafdrijvend en geeft snel verlichting. Het is onmisbaar in iedere EHBO-kist. Vermoed je dat je paard koliek heeft? Geef Colosan zodat je paard verlichting heeft en schakel je dierenarts in.
Het werkt snel en effectief, zodat je de eerste hulp kunt bieden in afwachting van de dierenarts. Omdat het een geregistreerd diergeneesmiddel is, heb je de zekerheid dat het diergeneesmiddel veilig en effectief is.
Sand Clear
Zand in de darmen kan een negatieve invloed hebben op de spijsvertering. Sand Clear helpt niet alleen zand te verwijderen, maar is ook verrijkt met prebiotica en andere ingrediënten om een gezonde spijsvertering extra te ondersteunen. Prebiotica bevordert de groei van goede darmbacteriën. Ook ondersteunt het bij het verwijderen van opgehoopte gifstoffen in het maagdarmkanaal. De oregano-olie in Sand Clear heeft antibacteriële en schimmelwerende eigenschappen en ondersteunt eveneens een gezonde microflora. Vooral als paarden veel in paddocks en kale of droge weides staan, kunnen ze te veel zand binnenkrijgen. Maar ook in een volle groene weide of met het eten van ruwvoer, kan er teveel zand in het lichaam komen. Daarom is het belangrijk om regelmatig de afvoer van het zand uit de darmen te ondersteunen.
Psylliumvezels
Psyllium is een voedingssupplement en dit kan je vermengen met de dagelijkse voeding van jouw paard of pony. Psylliumvezels hebben een bewezen ondersteunende werking bij de verwijdering van zand uit de darmen. Wanneer psylliumvezels in contact komen met darmvocht, verandert het in een soort kleverige gel. Deze gel trekt zand en vuil aan en voert het vervolgens af uit de darmen.
Voorkomen van koliek
Koliek kent veel oorzaken en het moment van optreden van koliek is helaas niet altijd voorspelbaar. Toch zijn er wel een aantal tips waarmee je het ontstaan van koliek voor een deel zoveel mogelijk kunt voorkomen:
Laat je paard rustig wennen aan veranderingen in voeding en ritme.
Gaat je paard van de wei naar stal of andersom? Of heb je ander voer of een nieuw dagritme? Zorg dat je hem een paar weken de tijd geeft om aan de veranderingen te wennen. Paardendarmen zijn gevoelig en reageren op elke wijziging. Zo zit er in gras bijvoorbeeld veel meer water dan in hooi. En ook de voedingswaarde is zeker in het voorjaar heel anders dan in de herfst. Rustig wennen voorkomt veel problemen in de darmen.
Geef veel ruwvoer
Paarden eten van nature driekwart van de dag kleine beetjes vezelrijk voer. Verspreid het geven van ruwvoer zoals hooi en ruwvoermixen daarom zoveel mogelijk over de dag en nacht. Verteren van ruwvoer duurt lang en er komt veel warmte bij vrij in de darmen. Dit houdt je paard op koude dagen ook nog een veel beter warm dan bijvoorbeeld krachtvoer. Krachtvoer is uiteraard wel nodig als aanvulling, maar de basis van een goede gezondheid met weinig kans op koliek ligt in een regelmatige verdeling van ruwvoer.
Zorg dat je paard een gezond gebit heeft
Verstoppingskoliek ontstaat vaak doordat er te grote delen voeding niet goed langs een vernauwing in het darmkanaal kunnen. Goed kauwen voorkomt dit voor een groot deel. Geef je paard goed en vezelrijk voer. Dit kan in de vorm van muesli's en andere voermixen.
Zorg daarnaast voor zo min mogelijk stress en zoveel mogelijk een vaste dagelijkse structuur.
Geef je paarden altijd rustig de tijd om te eten en laat elk paardengebit regelmatig nakijken door een deskundige.
Geef je paard voldoende beweging en afwisseling
Paarden zijn van origine ook gewend aan veel en rustige beweging. Langzaamaan de hele dag door wat grazen en bewegen houdt de darmen actief en voorkomt daarmee verstoppingen. Elke dag veel bewegen is daarom belangrijk voor de gezondheid van paarden. Bewegen zorgt samen met voldoende ruwvoer voor continu wat beweging in de darmen.